Literatuur · 06-10-2019

Kliffen | Olivier Adam

Kliffen van Olivier Adam was mij getipt door een bestuurslid van de stichting Nabestaan na Zelfdoding Friesland (NNZF). Nadat ik contact had gehad met Uitgeverij Vleugels kreeg ik een recensie-exemplaar opgestuurd, o.a. voor Platform KANZ. Het duurde even voordat ik daadwerkelijk het boek durfde op te pakken. Ik zag er namelijk een beetje tegenop, vooral voor wat betreft het met me zou doen. Ik deel mijn recensie op mijn 'gewone' blog Buiten het Boekje, omdat ik denk dat iedereen over het bestaan van dit boek zou moeten weten.

1e indruk

Dit verhaal is zowel rauw als melodisch geschreven. Ik werd enorm in dit verhaal gezogen en ik vind het bijzonder knap dat iemand deze problematiek naar voren kan laten komen in fictieve personen, want ik vond enorm veel herkenning. Sommige stukken gaven woorden aan gevoelens waar ik zelf nog moeite mee had deze te verwoorden. Ik heb geprobeerd te achterhalen of de schrijver zelf een 'kind van' is, maar ik kon het antwoord niet eenduidig vinden. Op zich is dit ook niet zo van belang, behalve het feit dat het onwijs knap is hoe hij dit verhaal in elkaar heeft gezet als hij dit niet zelf heeft meegemaakt!

Synopsis

Ja, we zijn opgegroeid onder de terreur van onze vaders, in de bedrukte stile van onze moeders, de leegte die abstracte, niet-bestaande plaatsen vormde, zonder periferie of kern. We waren niet rijk of arm, niet arm of rijk, we geloofden in niets of niemand, en niets of niemand geloofde in ons.

Kliffen is een melancholieke coming of age-roman die terugblikt op een grauwe jeugd in de jaren '80 en '90, over een stelletje dolende vrienden dat elkaar vindt onder de klanken van Lou Reed, The Cure en The Smiths.

Recensie

Hoe heb ik het ervaren, was mijn gereserveerde houding terecht? Het is altijd een beetje dubbel voor mij; het lezen van dit soort boeken. Ik probeer me geestelijk voor te bereiden op het zware emotionele aspect, waardoor het vervolgens vaak meevalt. Dit verhaal lag me wel wat zwaarder op de maag, waardoor ik het in delen las. Dit in tegenstelling tot boeken die ik in 1 ruk uitlees. Doordat ik het in stapjes deed, kon ik het meer tot me laten doordringen en had ik tijd voor mijn overpeinzingen.

Een aantal passages waren erg treffend in mijn visie. Ik zal er een met je delen, zodat je een idee krijgt (pagina 23):

"Van voor die tijd herinner ik me niets. Niets over mijn moeder en niets over mezelf. Van mijn geboorte tot mijn eerst herinnering zijn er negen jaar langzaam verteerd zonder sporen achter te laten. En tot aan de dood van mijn moeder blijft alles onduidelijk en onsamenhangend. Soms vraag ik me af of alles wat ik vergeten ben ergens opgeslagen ligt."

Dit is zo'n herkenbaar stuk voor mij, omdat ik zelf worstel met herinneringen die er amper zijn. En degenen die ik wel heb, vervagen met de jaren. Ik weet niet of dit samenhangt met de manier waarop de ouder overleden is, of dat dit een toevallig treffend stuk is. Desalniettemin wilde ik het graag met je delen, zodat je de sfeer proeft van het boek.

Een andere, treffende passage is de volgende (pagina 42):

"Toen al voorvoelde dat ik dat ze ons zouden gaan mijden, om vooral niet te hoeven zien hoe we het zouden gaan redden, hoe we met ons drieën zouden gaan leven met een moeder die zelfmoord had gepleegd, een geknakte echtgenote. Alsof ons ongeluk besmettelijk was en ook bij hen dood, gekte en depressie zou kunnen zaaien."

Ik denk dat dit voor veel gezinnen herkenbaar is. Nu ik ouder word, kan ik me steeds meer verplaatsen in die andere mensen, die niet goed weten wat ze met de situatie aan moeten (zoals vrienden, familie, kennissen, collega's, etc). Alleen is het juist nog moeilijker als je in deze ontzettend heftige tijd mensen je gaan vermijden. Misschien lijkt het een ver-van-je-bed-show, maar het gebeurt echt!

De zelfmoord van de moeder van de hoofdpersonage en zijn broer staat centraal in dit boek. Ergens probeert de hoofdpersonage, Olivier, te achterhalen hoe zijn moeder dacht, hij probeert haar te doorgronden, door naar de plek des onheils terug te keren. Tussendoor ga je als lezer terug in de tijd. Je leest over hoe Olivier is opgegroeid, over zijn schoolvrienden en hoe de band met zijn broer Antoine was. Hoe deze jongetjes van 13 en 14 leefde, verbaasde mij. De schrijver windt er geen doekjes om en de levensstijl beslaat seks, drank en drugs.

Een ander aspect wat belicht werd, was hun vader en zijn gewelddadigheid richting de kinderen; zeker na het overlijden van hun moeder. Dit drukt een enorme stempel op de levens van Antoine en Olivier.

Als Olivier ouder is en hij zelf een dochter heeft, stipt de schrijver ook hier de problematiek van aan, terug verwijzend naar het verlies van zijn moeder. Hoe zijn eigen moeder niet voor hem kon blijven leven, terwijl hij niet anders zou kunnen dan alles geven voor zijn dochter Chloé. Dat roept tegenstrijdige gevoelens op.

De verschillende onderwerpen in dit boek zijn mooi uitgebalanceerd, het gaat niet alleen maar om de zelfmoord van hun moeder. De schrijver heeft ook veel 'juiste' aspecten weten te raken, de gecompliceerde problematiek wordt niet vermeden in Kliffen. Naar mijn mening weet de schrijver heel waarheidsgetrouw deze zaken te beschrijven, zonder dat het een opsomming van fouten is (allesbehalve dat!).

Ergens proefde ik de Franse achtergrond, maar dat is meer gebaseerd op een gevoel. Ik zou namelijk niet kunnen aanwijzen waar dit hem precies in zit, behalve dan de omgeving waarin de jongens opgroeiden.

Ik vind het waardevol om boeken te lezen van niet-Nederlandstalige en niet-Engelstalige auteurs. In dit geval is de schrijver Frans en ik merk dat er een kleine verschillen zitten in schrijfstijl en groei van personages. Ik vind dit erg interessant en ik zou je aanraden om dit ook eens te proberen!

Het feit blijft natuurlijk dat geen een situatie hetzelfde is, dus niet iedereen zal zich in situaties uit dit boek herkennen. Persoonlijk waren er wel scenes waar ik met een brok in mijn keel doorheen worstelde, omdat het zo dichtbij kwam. In dat opzicht vind ik dat Olivier Adam een prachtig boek heeft geschreven.

De verwachtingen die worden geschept in de synopsis zijn wat mij betreft waargemaakt in dit boek. Ik zou dit boek aanraden aan een ieder die eens een ander soort verhaal wil lezen én niet bang is voor melancholieke realiteit (realiteit voor meer mensen dan je zou denken).

Ik wil Uitgeverij Vleugels bedanken voor het toezenden van een recensie-exemplaar.