Literatuur · 21-04-2020

De rook die dondert | Namwali Serpell

De rook die dondert is een boek dat ik mocht lezen voor De club van echte lezers. Dat is altijd weer een feestje. Wil jij ook graag een boek recenseren, neem dan een kijkje op hun website en meld je aan voor de nieuwsbrief.

Goed, ik begon enthousiast aan deze toch wel dikke pil en ik bleef behoorlijk hangen in de eerste tweehonderd pagina's. Dit had meerdere redenen, waaronder de start van mijn afstuderen. Dat afstuderen kost stiekem toch best veel tijd. Maar ook kwam ik niet echt in het verhaal. Toen had ik begin april een aantal dagen vrij (onze Andalusië reis ging door Corona uiteraard niet door), waardoor ik weer in dit verhaal dook. En wat een verrassing was het toen ik de laatste bladzijde omsloeg.

Synopsis

Agnes, de witte, blinde dochter van een Britse parlementariër, wordt verliefd op een zwarte ingenieur en gaat er met hem vandoor naar Zambia, dat op het punt staat onafhankelijk te worden. Sibilla, die als buitenechtelijk kind opgroeit in een gehucht in Italië, en die van top tot teen bedekt is met haar, vlucht met haar geliefde naar Zambia om een nieuw leven op te bouwen. Matha, een in Zambia geboren wiskundig genie, wordt gepleegd door een - letterlijk - eindeloze tranenvloed nadat een ongewenste zwangerschap haar heeft gedwongen een veelbelovende carrière in de wetenschap op te geven. In de daaropvolgende decennia worden de kinderen en kleinkinderen van deze vrouwen steeds dichter naar elkaar toe gedreven, en hun persoonlijke lot raakt onlosmakelijk verbonden met het lot van een hele natie.

Recensie

Deze dikke pil heeft me in het begin toch wel een beetje afgeschrikt. Zeker toen ik tweehonderd pagina's in het verhaal was en ik eigenlijk niet in het verhaal zat, vond ik het lastig om door te gaan. Ik heb hem even aan de kant gelegd en weer opgepakt, op een moment waar ik rust en tijd ervoor had. Dat bleek een goede keuze, want ik kon me toen gelukkig wel laten meenemen. En hoe!

Op meerdere fronten heeft dit verhaal me aangegrepen. Hoe gedetailleerd de beschrijvingen van de situaties en omgeving waren bijvoorbeeld. Maar ook de complexe structuur van het verhaal, waarbij je als eerst begint bij de drie grootmoeders Agnes, Sibilla en Matha. Op zichzelf zijn dit al zeer boeiende en diverse verhalen, met diverse achtergronden. Hoe deze verschillende verhalen steeds meer verweven worden in de hoofdstukken van 'de moeders', waarbij Sylvia, Isabella en Thandiwe aan bod komen. Waarbij het verhaal zich helemaal ontvouwt in het slot, 'de kinderen' Joseph, Jacob en Naila vind ik erg knap gedaan.

Met 780 pagina's is dit niet een boek dat je 'even' tussendoor leest. Dit verhaal bevat geschiedenis, politiek, vriendschap, familie(problemen), liefdes(perikelen), cultuurverschillen en zoveel meer. Britse, Italiaanse en Zambiaanse achtergronden vloeien soms naadloos en soms minder naadloos in elkaar over. De complexiteit en de diversiteit van de verschillende personages spraken mij erg aan, waarbij de gemene delers in de loop van de tijd naar voren kwamen. Een knap staaltje verbeeldingskracht en creativiteit van de schrijfster, iets wat ik erg bewonder. Ik kan me wel voorstellen dat sommige mensen de gedetailleerde beschrijvingen iets te ver vonden gaan, dat het afbreuk doet aan het verhaal zelf. Ik heb dit niet zo sterk ervaren, alhoewel het op het randje was. Het gebruik van de Afrikaanse woorden/uitdrukkingen waren soms wel wat verwarrend, aangezien ik niet bij elk woord had onthouden wat er mee werd bedoeld. Om een voorbeeld te geven:

'Binnen betrad ze een knusse zitkamer met en pluizig oranje tapijt en dieproze gordijnen. Een van de muren werd bijna helemaal in beslag genomen door een sierhaard. Keramieken schapen graasden op de schoorsteenmantel. Een houten giraffe boog zich vriendelijk over hen heen. Christus hing er ellendig boven' (pagina 261).

Zoals je merkt, de schrijfster laat het niet na om je helemaal mee te nemen in de belevingswereld van het personage. Mocht je dit heel vervelend vinden, dan is dit boek teveel van het goede.

Voor wie in de stemming is voor een verhaal met diepgang, een rijke (wellicht wat onbekende) geschiedenis én dynamiek binnen generaties, is dit boek een echte aanrader. Ondanks dat het een dikke pil is (helemaal omdat de pagina's zoals Bijbel papier zijn), vond ik het zeker de moeite waard.